Boeren protesteren vanaf vandaag tot vrijdag elke dag bij het provinciehuis in Den Bosch.
Vrijdag praten Provinciale Staten weer over stikstofmaatregelen. De boeren willen dat die
maatregelen op z’n minst uitgesteld worden.

Sinds de Raad van State de PAS-wetgeving naar de prullenbak verwees zijn stikstof en
boeren niet meer uit het nieuws weggeweest. In Den Haag, de Nederlandse provinciehuizen
en aan elke boerenkeukentafel ligt het woord stikstof op ieders lippen bestorven.

Ondertussen zoekt iedereen naar een oplossing om de natuur te redden en de boeren een
goed bestaan te garanderen. Het lijkt oorlog tussen de overheid en de boeren maar ik
denk dat beide kampen in hun eigen loopgraaf hetzelfde doel nastreven.

Dat is wat de kwestie zo ingewikkeld maakt, er gebeuren dingen die niet lijken wat ze zijn
omdat de grootste schreeuwers de meeste aandacht krijgen.  Zo wordt het zelfs voor de
best ingevoerde toeschouwers een tocht door een maisdoolhof.

In die hele strijd tussen boeren enerzijds en overheid anderzijds staan wij, de consumenten,
langs de zijlijn toe te kijken. Onze gevoelens voor de boeren slingeren heen en weer tussen
sympathie voor de mensen die voor ons eten zorgen en haat als we in de file staan achter
een stoet tractoren.

En als we dan eindelijk veel te laat thuis komen schieten we nog snel even binnen bij
de supermarkt waar we etenswaren inslaan. We vinden het heel normaal dat we
daarvoor een bonusprijsje betalen. Dat kan omdat de grootgrutters zoveel macht hebben
opgebouwd dat ze de boeren tot op het bot kunnen uitwringen.

Ik kan mij niet aan de gedachte onttrekken dat de boeren die deze week elke dag
protesteren in Den Bosch met hun actie niet bereiken wat zij, de overheid en wij in ons
hart allemaal willen. Misschien dat de druk ertoe leidt dat de regels worden versoepeld.
Een dan? Is dan het stikstofprobleem opgelost? Krijgen boeren dan een betere toekomst?

De enige echte oplossing is kringlooplandbouw. Daar zijn al heel veel boeren mee bezig,
maar het levert vooralsnog niet zoveel op als duizend varkens of vijftigduizend kippen
in een schuur die aan het eind van de rit naar het buitenland worden geëxporteerd.

Dat is het wezenlijke probleem waarvan wij consumenten doordrongen moeten worden.
Hoe dat kan? In plaats van protesteren aan de Brabantlaan in Den Bosch zouden de
boeren beter hun tractoren kunnen opstellen voor de poorten van de magazijnen van
de grootgrutters.

Is het dan allemaal de schuld van de supermarkten. Nee, die maken namelijk net als
iedereen deel uit van een systeem dat vijftig jaar geleden werkte maar nu volledig
achterhaald is.

Het roer moet om. Boeren moeten anders gaan produceren, politici moeten daarvoor de
mogelijkheden bieden, supermarkten moeten niet alleen maar meer aan winsten denken
en consumenten moeten meer gaan betalen voor hun eten. Daar raken wij wel van
doordrongen als we niet in de file staan op de A2 maar voor de supermarkt.

Voor zo’n omslag zijn moedige bestuurders en moedige boeren nodig. Ja, dat gaat pijn
doen, zoals ook de sluiting van de mijnen, de teloorgang van de textielindustrie en
het vertrek van Philips uit Eindhoven pijn deden. Maar we leven nog . . . .