Ik lees momenteel het boek ‘Het verloren koninkrijk’ van Serhii Plokhy. Het is
de geschiedenis van Rusland van 1470 tot heden. NRC-recensent Marc Jansen
schreef onder meer: Overtuigend ontrafelt Serhii Plokhy (Nizjni Novgorod,
1957) de door Poetin aangewakkerde mythe van de pan-Russische natie.
Ik heb niet gestudeerd, maar ik ben mateloos nieuwsgierig naar de
verhoudingen in de wereld en de vraag hoe het zo ver gekomen is als we nu
zijn. Plohky geeft een gedetailleerd beeld van de strijd die eeuwen is gevoerd
door Rusland en de omliggende landen met als doel één grote Russische natie
te vormen, het Al-Rusland.
Wat mij opvalt is dat die strijd niet alleen op slagvelden werd gevoerd maar
ook met de pen. Eeuwenlang voerden onder anderen Russische en Oekraïnse
intellectuelen via kranten, pamfletten en dergelijke een felle strijd om het
gelijk. Niet zelden leidde dat tot beslissingen door de tsaar die zich liet leiden
door wat intelligente mensen op papier zetten.
Al lezend dacht ik (en ik chargeer): op dit moment wordt de meningsvorming
vooral bepaald door veel mensen die allemaal hetzelfde zeggen op social
media. Het volk bepaalt nu veel meer dan vroeger het beleid. Sterker nog: de
taal van het volk dringt steeds meer door in de vergaderzalen van onze
beleidsmakers. Intellectuelen schrijven nog steeds, maar ik heb sterk de
indruk dat hun doorwrochte meningen de strijd van Facebook niet kunnen
winnen. Overigens vind ik het wel een groot goed dat iedereen een kanaal
heeft om mee te denken. Dat was er vroeger niet en ik ben bang dat dat in
Rusland nog steeds niet het geval is.
Als ik dan de Abel Herzberglezing van minister Sigrid Kaag lees, denk ik: wat
mooi dat een intelligente vrouw zich zo uitspreekt en dat dat via sociale media
kan worden verspreid. Dan hoop is dat andere schrijvers, hoogleraren en
mensen die wel hebben doorgeleerd zich daarbij aansluiten en dat er een
mentaliteitsverandering op gang komt. Dat wij gaan beseffen dat wij al
eeuwen een migratieland zijn, dat we in die eeuwen slimme en stomme dingen
hebben gedaan, maar dat we wel met z’n allen moeten proberen dat kleine
stukje aarde aan de Noordzee leefbaar te houden. De toespraak heette niet
voor niks: “Wees niet stil, we zijn met velen”.