Veghel terug op de poef 6 november 2019

Nu ik een jaartje als hoofdredacteur van de lokale omroep rondloop in Meierijstad begin ik een
heel klein beetje zicht te krijgen op de lokale verhoudingen. Ik kan ze nog niet doorgronden,
daar is veel meer tijd voor nodig, misschien wel meer tijd dan mij – tot aan mijn pensioen over
ruim twee jaar – is gegund.

Meierijstad is een samenraapsel van Sint-Oedenrode, Schijndel en Veghel. Ik heb tot nog toe
niemand gesproken die dat een logische keuze vond. Laat staan dat ik iemand heb gesproken
die zichzelf een inwoner van Meierijstad vindt. Dat hoeft ook niet. Eigenheid is een groot goed.

De drie dorpen zijn totaal verschillend. Marrik van Rozendaal van D66 omschreef het in maart
zo (ik vertaal het vrij): Veghel blinkt uit in ondernemerschap. Rooi blinkt uit in cultuurhistorie
en Schijndel blinkt uit in sociaal en inclusief denken.

Van de drie dorpen is Veghel het meest stads of beter gezegd: het minst dorps. Dat kan ook
niet anders als je bedenkt dat daar de grote bedrijven zijn gevestigd: Jumbo, Sligro, Vanderlande,
Hutten, ‘de’ Mars, enzovoort. Dat trekt mensen aan die verder kijken dan het dorp waar ze
toevallig werken. Dat heeft invloed, zoals ook expats uit de hele wereld invloed hebben op Eindhoven.

Je kunt lang en breed praten over de keuze die drie dorpen samen te voegen, maar hij is
met volle verstand gemaakt en dan moet je profiteren van elkaars sterke punten. Dat
blijkt nog verdomd moeilijk. Veghel heeft een winkelhart dat gereanimeerd moet worden.
Er staan heel veel winkels leeg. De gemeente heeft nu een herstelplan gemaakt, waar op één
na alle politieke partijen het mee eens zijn. Daar is nog geen geld voor, maar de intentie is
er en dat is wat waard.  Het moet in ieder geval allemaal kleiner en compacter. Veghel moet niet
langer concurreren met Den Bosch, maar vooral zichzelf blijven.

Dat getuigt van realiteitszin. Wat dan opvalt in de gemeentelijke vergaderingen is de bijna
vileine ondertoon waarmee lokale politici met hun wortels in Schijndel, Veghel terug naar de poef
sturen. Diezelfde Marrik van Rozendaal uit Schijndel noemt het een “correctie op de stedelijke
ambitie van Veghel”.  Het wordt dorpser en leuker, zei hij. Zijn dorpsgenoot Laurens van Voorst
van Hart zei: “We moeten wennen aan het idee dat Veghel een dorp is”.

Het doet mij denken aan de situatie in Zuidoost-Brabant, nu bekend als Brainport of de
Metropoolregio Eindhoven. Dat gebied is vooral dankzij Eindhoven een Nederlandse mainport
geworden. De kleine gemeenten gooien vooral de hakken in het zand.  Ondertussen profiteren
ze allemaal mee van de welvaart en de aantrekkingskracht van Eindhoven.

In Meierijstad klinkt soms een zwakke roep om de blik richting buurman Brainport te richten.
Bedrijven als Jumbo doen dat al lang. Jumbo is één van de vijf bedrijven die zich met de naam
Brainport als shirtsponsor verbonden hebben aan PSV. Bob Hutten van het gelijknamige
cateringbedrijf heeft al eens gewaarschuwd voor bekrompenheid. Dat soort bedrijven is de
dorpse mentaliteit allang voorbij.

Maar ze zien ze in Brainport al aankomen, die politici die Veghel terug op de poef willen. Volgens
mij wordt daar op Strijp-T heel hard om gelachen.

Een groot deel van de welvaart van Meierijstad is te danken aan de aantrekkingskracht van Veghel.
Je mag toch hopen dat het chauvinisme in de andere dorpen er niet toe leidt dat dat uit het oog wordt
verloren. In Meierijstad noemen ze de ombouw van het winkelhart van Veghel één van de grootste
opgaven. Hopelijk mondt dat er niet in uit dat de cultuurhistorici uit Sint-Oedenrode en de sociaal
geëngageerde Schijndelaren de kip met de gouden eieren gaan slachten omdat ze het niet kunnen
verkroppen dat ze niet meer alleen de baas zijn over hun eigen koninkrijkje.

  1. Laurens van Voorst (reply)

    6 november 2019 at 09:43

    Een wel heel wonderlijke analyse.

    Veghel de kip met gouden eieren? Wil de schrijver zich alsjeblieft eens verdiepen in de financiële sores die Veghel als bruidsschat inbracht? Ik som nog maar eens op: de schuld per inwoner was groter dan de staatsschuld per inwoner, de structurele uitgaven waren hoger dan de structurele inkomsten en het lokken van al die bedrijven maakte Veghel bijna failliet. 175 miljoen aan onverkochte bedrijfsgrond is nogal veel voor een gemeente van, destijds, 35.000 inwoners. Na Lelystad had Veghel de hoogste schuldquote van Nederland, meneer De Vries.

    De prijs die Veghelaren daarvoor moesten betalen was fors. Schoolgebouwen en het zwembad werden ondanks noodzaak niet gerenoveerd en alles wat met het sociaal domein te maken had werd veronachtzaamd. Het centrum kakte in omdat de gemeente invloedrijke ondernemers de vrijheid gaven om aan de Noordkade een concurrent van dat centrum te ontwikkelen. Alles voor de grote entrepreneurs.

    Vriend en vijand weten dat Veghel bij Schijndel aanklopte omdat juist díe gemeente werd beschouwd als kip met gouden eieren. Dat deed Veghel met succes. Het armoedebeleid in Veghel is op Schijndels niveau gebracht, scholen worden opgeknapt, een nieuw zwembad is aanstaande en Erp gaat mogelijk een 19,5 miljoen kostend Omnipark krijgen. En eindelijk wordt er ingegrepen in het centrum. Waarbij de externe adviseur tijdens een presentatie het centrum van Schijndel als lichtend voorbeeld beschouwde.

    Hopelijk mondt het allemaal niet uit dat Veghel de cultuurhistorie van Sint-Oedenrode en het sociaal beleid van Schijndel gaan slachten omdat Veghel het niet kan verkroppen dat er meer in het leven is dan bedrijfsterreinen en asfalt.

  2. Jan de Vries (reply)

    11 november 2019 at 07:52

    Beste Laurens,

    Mijn kollumpje (geen analyse) gaat over heden en toekomst. Jouw reactie gaat over verleden. Daarmee onderstreept jouw reactie precies wat ik bedoelde. Voor mij is niet de vraag hoe het vroeger was, voor mij is de vraag hoe de hele gemeente Meierijstad kan profiteren van het economisch potentieel van Veghel nadat die gemeente door Schijndel uit het moeras is getrokken (en van het sociale karakter van Schijndel en de besef van cultuurhistorie van Sint-Oedenrode). Om dat te sturen heb je bestuurders en politici nodig die kansen zien en die over het verleden en de schaduw van hun oude gemeente heen kunnen stappen. Jouw scherpe geest en eloquentie kennende denk ik dat je die kansen ziet en ook pakt.

Leave a reply to Jan de Vries Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *