(Door Marlies)

Dalibor

Nog anderhalve week en het carnavalsgedruis barst weer los. Ik zal er dit jaar niet
veel van merken, hoewel… carnavals-zaterdag ben ik (met de Frankfurtreis van Musico)
even in Mainz. Da’s op carnavals-gebied toch ‘nicht nichts’  in Duitsland, za’k maar
zeggen. De ‘bonte avond’ ‘Mainz bleibt Mainz’ keken wij vroeger nog wel eens op
TV; het heeft me geholpen om (een deel van) de Duitse dialecten ook te verstaan…

De gids van de rondleiding in Mainz (waar we onder meer naar de prachtige kerkramen
van Marc Chagall gaan kijken) heeft ons verzekerd dat we er geen last van zullen
hebben en ik heb geen hekel aan de goeie vrolijkheid van carnaval, hou me in de gaten,
vóór je het weet ben ik in de vrolijkheid van een polonaise verdwenen (grapje…).

Wat we tijdens onze Frankfurtreis vooral gaan doen is ons onderdompelen in opera:
La forza (Verdi), Carmen (Bizet), een ‘double bill’ van Weill en Brecht, Salome van
Richard Strauss en Dalibor van Bedrich Smetana… Watte? Dalibor van Bedrich
Smetana… nooooit van gehoord…

De enige opera die ik kende van Smetana is ‘Die Verkaufte Braut’, leuke en energieke
muziek, maar geen hoogvlieger. De titel ‘Dalibor’ zei me niks. Rap aan het zoeken,
wat een leuk werk heb ik toch…

De opera is geschreven voor de opening van het Neustädter Theater en had weinig
succes omdat-ie teveel beïnvloed zou zijn door Duitse stromingen (vooral Wagner);
de stemming was in die tijd in Praag niet zo pro-Duits en dan zeg ik het netjes…
Smetana had de Leit-motiv-techniek van Wagner overgenomen én de taal van de
opera was Duits. Smetana leed onder deze kritiek. Tot aan zijn dood in 1884 is dit werk
zijn grootste zorgenkind, maar ook meest geslaagde werk.

De Tsjechische ridder Dalibor (de naam betekent overigens zoiets als: hij die ver weg
strijdt…) staat terecht voor de koning voor moord op een tiran: graaf Ploskovice.
Tijdens de rechtszaak benadert de koning Milada, zuster van de graaf; zij eist de
executie van Dalibor.
Later realiseert ze zich dat ze verliefd op Dalibor geworden is. Ze zet een plan op om
hem te bevrijden.

Uiteindelijk volgt de koning volgt het advies van zijn raadgevers en veroordeelt Dalibor
alsnog ter dood. Vergezeld van haar getrouwen bestormt Milada het kasteel. Ze slagen
erin Dalibor te bevrijden, maar Milada raakt daarbij dodelijk gewond.  Ze sterft in de
armen van Dalibor. Die pleegt zelfmoord en is in de dood verenigd met zijn geliefde.
(In een alternatieve versie wordt Dalibor ge-executeerd vóórdat Milada hem kan redden.)

Dalibor is een rythmisch en harmonische vooruitstrevende opera, die als onderwerpen
zowel elementen van de klassieke bevrijdingsopera in zich heeft als tegen Wagner’s
Lohengrin aanschuurt: een tragisch  eindigende liefdesgeschiedenis tegen de
achtergrond van inktzwarte politieke ontwikkelingen. Een onvergankelijk onderwerp
in opera. Deze laatste alinea zegt trouwens de website van de Oper Frankfurt…

Het is lastig een filmpje te vinden dat ik hier zou kunnen downloaden: op YouTube
vindt u vooral de hele versie (en oude versies) en Oper Frankfurt is ook al niet heel
scheutig met zijn informatie.

Weet u wat: als ik terug ben kom ik erop terug en zal ik u vertellen hoe het was. En
natuurlijk ga ik het hier ook nog hebben over de andere prachtige producties die we
gaan zien tijdens carnaval in Frankfurt!

 

— VOCALIES